Sınırlı ayni haklardan biri olan taşınmaz yükü, bir taşınmaz malikinin mülkü dolayısıyla o taşınmaz karşılık olmak üzere, diğer bir kimse lehine bir şey yapmaya veya vermeye mecbur olmasıdır.

Taşınmaz yükü ile ilgili hükümler, Medeni Kanun’da düzenlenmiştir. Kanuna göre, taşınmaz yükünün kurulması için tapu kütüğüne tescil edilmesi gerekir.

Hak sahibi olarak bir başka taşınmazın maliki de gösterilebilir.

İrat senedi ve kamu hukukuna ilişkin taşınmaz yükleri saklı kalmak kaydıyla, taşınmaz yükünün konusu ancak yüklü taşınmazın ekonomik niteliğinden doğan veya yararlanan taşınmazın ekonomik ihtiyaçlarını karşılayan bir edim olabilir. 

Taşınmaz yükü nasıl kurulur?

Taşınmaz yükünün kurulması için tapu kütüğüne tescil şarttır.

Tescilde, taşınmaz yükünün değeri olarak Türk parası veya yabancı para ile belirlenmiş bir miktar gösterilir. Dönemsel edimlerde sicilde gösterilecek miktar, aksi kararlaştırılmış değilse, yıllık edimlerin yirmi katıdır.

Aksine bir hüküm yoksa, taşınmaz yükünün kazanılmasında ve tescilinde taşınmaz mülkiyetine ilişkin hükümler uygulanır.

Kamu hukukuna ilişkin taşınmaz yükünün tapu kütüğüne tescili gerekli değildir. Kanunun alacaklıya yalnızca taşınmaz yükünün kurulmasını isteme yetkisini tanıdığı hâllerde taşınmaz yükü ancak tescille doğar.

Bir para alacağını güvence altına almak amacıyla kurulan taşınmaz yükü hakkında irat senedine ilişkin hükümler uygulanır.

Taşınmaz yükü tescilin terkini veya yüklü taşınmazın tamamen yok olmasıyla sona erer.

Feragat, yükten kurtarma ve diğer sona erme sebepleri, yüklü taşınmaz malikine, hak sahibinden terkini isteme yetkisi verir.

Alacaklı, sözleşmeyle yetkili kılınmış olduğu takdirde malikten taşınmazın yükten kurtarılmasını isteyebilir.

Bu durumları şöyle sıralayabiliriz:

• Yüklü taşınmaz, alacaklının haklarını önemli ölçüde tehlikeye düşürecek şekilde bölünmüşse;

• Malik, yüklü taşınmazın değerini düşürür ve yerine başka bir güvence göstermezse;

• Malik, birbiri ardına üç yılın edimlerini yerine getirmemişse.

Emlak İstasyonu Türkiye 

Halil Güler